Antibiotica-geassocieerde diarree: wat is het en hoe kan je het voorkomen?
Antibiotica zijn nodig om bacteriële infecties te bestrijden, maar helaas kan je ook last hebben van bijwerkingen. Antibiotica-geassocieerde diarree (AAD) komt bijvoorbeeld vaak voor. Antibiotica, met name de breedspectrum-varianten, vallen ook de ‘goede’ bacteriën in de darmen aan, met alle gevolgen van dien.
De wand van ons maag-darmkanaal wordt bevolkt door miljarden bacteriën (microbiota). Ze vormen hun eigen ecosysteem: het microbioom of de darmflora. Onze darmflora speelt een grote rol in allerlei processen in ons lichaam, zoals het immuunsysteem, de spijsvertering en het metabolisme.
In een gezonde darmflora leven goede en potentieel ziekmakende bacteriën harmonieus samen. Maar als dit evenwicht verstoord wordt en het aantal goede bacteriën afneemt, kunnen ziekmakende bacteriën de overhand nemen. Een gekend gevolg is diarree, maar er zijn ook ernstigere gevolgen, zoals een beschadiging van de darmwand door bacteriën die toxines produceren.
Wat zijn de gevolgen van antibioticagebruik?
Antibioticagebruik veroorzaakt een daling van het aantal bacteriën dat zorgt voor een goed functioneren van ons lichaam. Er is zelfs sprake van een verlies van 25% in diversiteit, wat pathogene bacteriën de kans geeft om te groeien en ziektes te veroorzaken. Dit onevenwicht wordt dysbiose genoemd.
Antibiotica-geassocieerde diarree (AAD) komt vaak voor. Het is een signaal van onevenwicht van de microbiota. AAD treedt meestal op tijdens het antibioticagebruik, maar je kan er ook 2 tot zelfs 8 weken later na het eindigen van de antibioticakuur nog last van hebben.
Wie loopt risico op AAD?
Ongeveer 35% van de volwassenen die een antibioticakuur krijgt, heeft last van antibiotica-geassocieerde diarree. AAD komt voor in een grote verscheidenheid aan populaties, waaronder poliklinische patiënten, rusthuisbewoners en bewoners van zorginstellingen.
Verhoogd risico op AAD bij:
- Voorgeschiedenis van antibiotica-geassocieerde diarree
- Leeftijd (kind of juist senior/bejaard)
- Andere (chronische) aandoeningen
- Sondevoeding
- Soort antibioticabehandeling: orale toediening, breedspectrum, continue behandeling met antibiotica, behandeling met verschillende soorten antibiotica en maagzuurremming houden allemaal een verhoogd risico in.
Gevolgen voor de gezondheid op korte en lange termijn
Antibioticagebruik kan zowel op korte als lange termijn bijwerkingen met zich meebrengen.
Op korte termijn is dit:
- Diarree (waterige stoelgang gedurende meer dan 2 dagen), oftewel tijdens het antibioticagebruik oftewel 2 tot 8 weken later.
De gevolgen op lange termijn kunnen de volgende zijn:
- Een infectie met de pathogene bacterie Clostridium difficile (toxinogene difficile-stammen kunnen een darmwandontsteking veroorzaken)
- Steeds terugkerende AAD
- Verhoogd risico van antibioticaresistentie
- Complicaties zoals colitis (ontsteking van de darm).
Kan je AAD voorkomen?
Omdat antibiotica de diversiteit in de microbiota verlagen, kan je een probioticum gebruiken om deze diversiteit aan te vullen. Probiotica zijn organismen die helpen bij het herstellen van de darmflora. Ze stimuleren het immuunsysteem en kunnen kolonisatie van schadelijke bacteriën zoals Clostridium difficile verminderen¹. Vraag hierover advies aan je arts of apotheker als je een antibioticabehandeling krijgt voorgeschreven.
Bronnen:
1)Szajewska H, and Kolodziej, M. Systemic review with meta-analysis: Saccharomyces boulardii in the prevention of antibiotic-associated diarrhea. Alimentary pharmacology & therapeutics. 2015; 42(7): 793-801.
Francino, MP. Antibiotics and the human gut microbiome: dysbioses and accumulation of resistances. Frontiers in microbiology. 2016; 6: 1543.
Panda S, et al. Short-term effect of antibiotics on human gut microbiota. PloS one. 2014; 9(4): e95476.
McFarland, LV. Epidemiology, risk factors and treatments for antibiotic-associated diarrhea. Digestive Diseases. 1998; 16(5): 292-307.
McFarland LV. Antibiotic-associated diarrhea: epidemiology, trends and treatment. Future Microbiology. 2008; 3(5): 563-578.
Palleja A, et al. Recovery of gut microbiota of healthy adults following antibiotic exposure. Nature microbiology. 2018; 3(11): 1255.
Szajewska H, and Kolodziej, M. Systemic review with meta-analysis: Saccharomyces boulardii in the prevention of antibiotic-associated diarrhea. Alimentary pharmacology & therapeutics. 2015; 42(7): 793-801.
Kabbani TA, et al. Prospective randomized controlled study on the effects of Saccharomyces boulardii CNCM I-745 and amoxicillin-clavulanate or the combination on the gut microbiota of healthy volunteers. Gut microbes. 2017; 8(1): 17-32.
https://www.darmgezondheid.nl/darmklachten/darmaandoeningen/diarree/antibiotica-en-diarree/
